22 تير 1404
شیرین سازی آب دریا راهکار مدیران گلستان برای مقابله با بحران آب / برنامه ای برای جمع آوری آب های سطحی نیست
الهام رئوفي فر- کاهش قابل توجه منابع آب زیرزمینی کارشناسان و مدیران را به صرافت انداخته تا به سراغ پروژه هایی نظیر شیرین سازی آب دریا یا تصفیه فاضلاب بروند درحالیکه از کم هزینه ترین راه یعنی استفاده از ظرفیت منابع آب های سطحی غافل مانده اند.
به گزارش پایگاه خبری پریشهر، اگرچه نام گلستان برای این استان به جهت برخورداری از جنگل های گسترده هیرکانی، آبشار و دریا انتخاب شد اما به واسطه استفاده 97 درصد از منابع آب زیرزمینی در دهه های گذشته، این استان با بحران خشکسالی مواجه شده است تا جاییکه مشکلات آب شرب در شهرها و روستاهای استان گلستان به دلیل پایین افتادن سطح چاه‌های آب بغرنج شده است.
در پی خشکسالی‌های چند سال اخیر در گلستان و کاهش ذخیره آبخوان‌های این استان، سطح آبهای زیرزمینی به شدت کاهش یافته به طوریکه حالا شهرهای گرگان و گنبدکاووس در تأمین آب شرب در وضعیت قرمز قرار گرفته‌اند به طوریکه مطابق گزارش های هواشناسی استان، طی ۱۵سال گذشته از میزان بارندگی‌های گلستان کاسته شده است.
امان محمد کمالی مدیرکل هواشناسی گلستان در این رابطه می گوید: طی ۱۵سال گذشته از میزان بارندگی‌های گلستان کاسته شده و از سال ۸۶تاکنون، بیشتر سال‌ها میانگین بارش در استان کمتر از حد نرمال بوده است.
وی میزان بارش های گلستان را ۵۱۰میلیمتر اعلام می کند و می افزاید: این میزان بارندگی نسبت به متوسط جهانی عدد کمی است و احتمال بارش بیشتر یا کمتر باران در برخی از شهرستان‌ها وجود دارد ضمن اینکه گلستان از مهرماه سال ۱۳۹۹تا مهرماه امسال گرفتار خشکسالی متوالی و شدید شده است.
کمالی با بیان این که در ۳۰سال گذشته، میانگین دمایی استان گلستان یک تا ۲درجه افزایش داشته است، ادامه می دهد: در سال های گذشته تعداد روزهای با دمای بالای ۴۰درجه سانتیگراد در گلستان افزایش یافته و اگر طی ۳۰سال گذشته تعداد روزهای گرم در مرکز گلستان زیر 5 روز بوده، اکنون به بیش از ۱۰روز رسیده است.
وی آتش‌سوزی جنگل‌ها، ایجاد توده‌های گرد و غبار در داخل و خارج استان و بیابان‌زایی را از عواقب تلخ خشکسالی در گلستان می داند و می گوید: در گذشته پدیده گرد و غبار در مرز استان مشاهده می‌شد اما اکنون تقریبا کل استان تحت تاثیر این معضل قرار گرفته است.
توجه به کاهش بارش ها و توالی خشکسالی در سال های اخیر، آگاه سازی مردم و کشاورزان از اهمیت ویژه برخوردار است تا جاییکه این موضوع به توصیه نماینده ولی فقیه در استان گلستان در خطبه های نماز جمعه هم مطرح می شود.
آیت‌الله سیدکاظم نورمفیدی خطیب جمعه گرگان در این رابطه می گوید: مردم و مسئولان باید موضوع کمبود آب را جدی گرفته و برای مصرف بهینه برنامه‌ریزی داشته باشند چراکه شاید بدون برق و گاز شاید بتوان زندگی را ادامه داد، اما بدون آب ادامه حیات امکان‌پذیر نیست.
وی تغییر اقلیم، کاهش بارندگی‌ها و رشد جمعیت را عوامل اصلی بحران آبی در استان می داند و اضافه می کند: جمعیت گرگان از چهار هزار نفر در یک قرن پیش به ۴۰۰ هزار نفر رسیده است و این رشد، فشار سنگینی بر منابع وارد کرده است از این رو مردم و کشاورزان باید با اتخاذ رویکردی هوشمندانه، مانع تشدید بحران شوند.
به باور کارشناسان، خشکسالی‌های چند سال اخیر فشار را بر منابع آبی استان گلستان به شدت زیاد کرده اما آنچه فشار به منابع آبی را در افزایش داده استفاده زیاد آن در بخش کشاورزی است.
ایرج حیدریان مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان در این رابطه می گوید: ۸۸ درصد منابع آب زیرزمینی گلستان در این بخش مصرف می‌شود، اما بهره‌وری آن تنها ۳۰ درصد است و ۷۰ درصد آب به هدر می‌رود.
وی با انتقاد از الگوی ناکارآمد مصرف آب در بخش کشاورزی، می افزاید: در گذشته، کشت پنبه با مصرف سه هزار مترمکعب آب در هر هکتار انجام می‌شد، اما امروز کشت شالی با مصرف سرسام‌آور ۱۵ هزار مترمکعب در هر هکتار، منابع آبی استان را به تاراج برده است.
حیدریان با اشاره به سطح زیرکشت ۷۰ هزار هکتاری شالی در گلستان، می گوید: هر سال یک میلیارد مترمکعب آب، معادل نیمی از منابع زیرزمینی استان، صرف تولید یک محصول می‌شود و نیم دیگر نیز به سایر محصولات زراعی و باغی اختصاص می‌یابد بنابراین اصلاح فوری الگوی کشت و توقف کشت محصولات پرآب‌بر تنها راه نجات منابع آبی گلستان است.
وی از برنامه‌های اضطراری برای مقابله با کمبود آب خبر می دهد و می افزاید: شیرین‌سازی آب دریا یکی از این طرح‌هاست که مجوز آن صادر شده و به‌زودی فراخوان جذب سرمایه‌گذار اعلام خواهد شد.
به اعتقاد متخصصین، شیرین‌سازی آب دریای خزر راهکاری برای تامین آب آشامیدنی و مصارف صنعتی است اما چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالا و اثرات زیست‌محیطی مانند مدیریت پسماند نمک، نیاز به برنامه‌ریزی دارد. این کارشناسان معتقدند استفاده از پساب، فشار بر منابع زیرزمینی را کاهش داده و ظرفیت توسعه صنعتی و کشاورزی پایدار را افزایش می‌دهد اما موانعی مانند هزینه‌های زیرساختی و نیاز به فناوری‌های پیشرفته تصفیه باید مورد توجه قرار گیرد.
در این رابطه ابوالفضل رحیمی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گلستان با بیان اینکه استفاده از پساب در بندرترکمن، بندرگز، کردکوی، گرگان، گنبدکاووس، در حال انجام است می گوید: مرحله نخست تصفیه‌خانه فاضلاب گنبدکاووس تکمیل شده و توسعه ایستگاه‌های پمپاژ و شبکه درون‌شهری ادامه دارد.
به گفته وی، گرگان روزانه ۴۰ هزار مترمکعب پساب تولید می‌کند که ۲۷ هزار مترمکعب آن برای زراعت چوب و دیگر بخش‌ها قابل واگذاری است.
رحیمی از اجرای طرح فاضلاب روستایی در غرب استان خبر می دهد و می افزاید: تصفیه خانه فاز آزادشهر نیز در سال جاری تکمیل می‌شود.
گذشته از تصفیه فاضلاب یا شیرین سازی آب که هر دو هزینه بر است به باور کارشناسان می توان از ظرفیت جمع آوری آب های سطحی برای کاهش مصرف منابع آب های زیرزمینی بهره برد.
جمال ریاحی کارشناس ارشد مهندسی مدیریت منابع آب در این راستا می گوید: از آنجاییکه در استان گلستان به دلیل شرایط اقلیمی بارش‌های نقطه‌ای با شدت زیاد در فصل بهار و تابستان اتفاق می‌افتد، برنامه ریزی برای بهره مندی از این بارش ها، صرف نظر از استفاده بهینه، راه حلی برای رفع مشکل آبگرفتگی معابر در شهرهای استان خواهد بود.
وی با بیان اینکه با اصلاح هندسی معابر و منازل به راحتی می‌توان آب حاصل از بارندگی را ذخیره کرد، می افزاید: حفر چاه‌های تغذیه رواناب ناشی از بارندگی در واحدهای مسکونی از دیگرراهکارهای ذخیره آبهای سطحی است.
وی ادامه می دهد: چنانچه در پیاده رو و خیابان‌ها به جای استفاده از مصالح غیرقابل نفوذ از سطوح مفروش مانند آسفالت متخلخل و بتن قابل نفوذ استفاده شود، میزان نفوذ رواناب به زمین بیشتر خواهد بود. همچنین جانمایی پارک در مناطق پَست شهری که معمولا در زمان بارندگی، رواناب‌ها به آن سمت جاری می‌شوند منجر به کاهش آبگرفتگی معابر شهر می‌شود.
ریاحی حجم بارندگی سالانه استان را 9میلیارد مترمکعب اعلام می‌کند و می‌گوید: از این میزان بارش فقط بیش از دو هزار مترمکعب را می‌توان استفاده کرد درحالیکه اگر به ذخیره این آبهای سطحی توجه شود، بخش عمده‌ای از مشکلات کم آبی استان حل خواهد شد از سوی دیگر ما اصلاح هندسی بلوارها را از راه‌های دیگر حل بحران آبگرفتگی هنگام بارندگی شدید می دانیم اما علی رغم تصویب تمامی این موارد در جلسه پدافند غیرعامل استان، این مصوبه هنوز اجرایی نشده است.
به گزارش تسنیم، باتوجه به کم آبی فعلی و بحران و خشکسالی که برخی متخصصان آن را برای سالهای آینده پیش بینی می‌کنند توجه به کاهش هدرفت آب از نکاتی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، براین اساس انتظار می‌رود تا مسئولان به تشکیل اتاق فکر و استفاده از ظرفیت نخبگان و متخصصین این بخش به راحل‌هایی کم هزینه و بهینه برسند تا در سالهای آینده بتوان ازاین نعمت خدادادی بیش از گذشته استفاده کرد.
درباره نویسنده خبر
