پایگاه خبری پریشهر/ الهام رئوفی فر- اگرچه پدیده گرد و غبار چند ماهی است در گلستان محسوس شده اما به اعتقاد کارشناسان این مشکل ریشه ای است که به واسطه بی توجهی مدیران در سنوات گذشته، امروز وخیم شده است.
به گزارش پایگاه خبری پریشهر، شاید باور خبر وقوع ریزگرد در استانی شمالی که به واسطه سرسبزی آن «گلستان» نام گرفته، برای مخاطبان دشوار باشد اما این پدیده غریب، این روزها برای گلستانی ها به ویژه مردم شمال استان کاملا ملموس است.
شهریورماه امسال بود که برای نخستین بار مردم استان، صبح تابستانی خود را با هوایی غبارگرفته آغاز کردند، برخی مدیران علت وقوع این پدیده را تغییر اقلیم و خشکسالی و تعدادی عامل خارجی مانند صحرای قره قوم ترکمنستان اعلام کردند. آنگونه که پیداست، خشک شدن دریاچه آرال و بیابانی شدن بخشی از صحرای «قره قوم» کشور ترکمنستان یکی از تهدیدهای گرد و غبار این استان به شمار می‌رود تاجاییکه این پدیده به استان‌های همجوار استان خراسان شمالی و رضوی و بخشی از مازندران رسیده است.
از این رو چندی پیش استاندار گلستان با هیئت همراه به ترکمنستان سفر کرد تا موضوع را با کارشناسان و مسئولان این کشور مطرح کند. علی‌محمد زنگانه که معتقد است منشا ۹۰ درصد گرد و غبارهای استان خارجی است در دیدار با وزیر محیط زیست ترکمنستان در عشق آباد خواستار پیگیری این موضوع شد که در نهایت این جلسه، دو کشور به اجرای کشت موازی، ایجاد کمربند سبز، اجرای کشت شورورزی و طرح‌هایی مانند نجات بخشی تالاب گمیشان که بخشی از آن مشترک با ترکمنستان است، موافقت کردند.
اما به اعتقاد متخصصان، گذشته از نفوذ ریزگرد به استان از سوی کشور همسایه، مواردی از قبیل چرای بیش از حد دام، برداشت بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، بی توجهی به خشکی تالاب‌ها هم از جمله عواملی است که به پدیده ریزگرد، دامن زده است.
خشکی و کم آبی تالاب ها
یک کارشناس آب و خاک در این رابطه، گفت: گذشته از اینکه کانون اصلی گرد و غبار گلستان مربوط به کشور ترکمنستان است اما وضعیت مراتع شمال استان نقش مهمی در تشدید و ادامه دار شدن گرد و غبار و همچنین گستردگی آن در استان دارد.
جابرخداوردی با بیان اینکه حدود ۵۴ هزار هکتار تالاب در استان داریم، افزود: بخش عمده ای از این تالاب ها امروزه به شکل فصلی درآمده‌اند و بعضی هم کاملاً خشک شده‌اند.
وی اضافه کرد: خشک شدن یا کم آبی فصلی تالاب‌ها و رعایت نکردن حقابه آنها از بالادست یکی از موارد تأثیرگذار در بروز ریزگردها در استان گلستان است.
این مدرس دانشگاه معتقد است: شرایطی که هم اکنون با آن مواجه هستیم نتیجه بی توجهی به هشدار کارشناسان در دو دهه گذشته است.
حق‌آبه رودخانه اترک گرفته نشده است
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان با بیان اینکه ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی گلستان در معرض فرسایش بادی و گردوغبار قرار دارد، گفت: سه دستگاه اجرایی جهادکشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست متولی اجرای پروژه‌ها در راستا کاهش این عوامل هستند.
محمدرضا کنعانی ضمن اعلام این مطلب که عوامل خارجی و داخلی منشاء ریزگردها در استان گلستان هستند، افزود: بیشتر این عوامل به خاطر قرارگرفتن شمال استان گلستان در جوار صحرای ترکمنستان است.
وی با یادآوری اینکه سازمان جهادکشاورزی متولی اجرای کشاورزی حفاظتی و ترویجی، منابع طبیعی متولی احیای مراتع و سازمان حفاظت محیط‌زیست متولی پهنه‌های تالاب‌ها هستند، اضافه کرد: باید این دستگاه ها با مشارکت یکدیگر در کاهش این ریزگردها اقدام کنند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان ادامه داد: متاسفانه در دو سال اخیر حق‌آبه رودخانه اترک از خراسان شمالی گرفته نشده و این امر سبب شده تا تالاب‌های بین‌المللی آجی‌گل، آلماگل و آلاگل در شمال گنبدکاووس تقریبا خشک شود.
وی اضافه کرد: در بارش‌های اخیر که در برخی نقاط استان گلستان منجر به سیل شد، بجز تالاب آلاگل، دو تالاب دیگر آبگیری شدند و تلاش داریم تا با همکاری آب‌منطقه‌ای، کانال‌های منتهی این تالاب‌ها به طور مستمر لایروبی شود.
کنعانی با بیان این نکته که۵۰ درصد از خلیج گرگان خشک شده‌بود، افزود: با اقدامات انجام شده در دولت سیزدهم به زودی لایروبی کانال آشوراده که جریان آب بین دریای خزر و خلیج‌گرگان را برقرار می‌کند، به پایان رسیده و آبگیری می‌شود.
مطابق آمارها، استان گلستان ۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان دارد، بر اساس اظهارنظر کارشناسان مجاورت صحرای قره‌قوم و بالکان در شمال استان در کنار بیابانی شدن برخی اراضی استان منجر به وقوع پدیده گرد و غبار شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان، گفت: وسعت مراتع استان گلستان یک میلیون و ۵۰ هزار هکتار است که حدود ۳۰۶ هزار هکتار از اراضی فقیر مرتعی گلستان یعنی در حدود یک‌سوم مساحت مرتعی گلستان در حال بیابانی شدن قرار دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با اشاره به استفاده دو برابری از مراتع توسط دامداران خاطرنشان‌کرد: دامداران استان بومی بوده و از آنجایی‌که میان بند و ییلاق ندارند مجبور هستند به‌جای چهارماه استفاده از مراتع، از آنها هشت‌ماه استفاده کنند که همین عوامل باعث فقر پوشش گیاهی در مراتع شده‌است.
وی ادامه داد: وسعت استان گلستان یک میلیون و ۵۰ هزار هکتار است که از این میزان ۳۰۶ هزار هکتار از مراتع فقیر گلستان چیزی حدود یک‌سوم در خطر بیابانی شدن قرار دارند.
سلامتی گفت: یکی از اقدامات انجام شده برای جلوگیری از بیابانی شدن اراضی مرتعی، تهیه طرح مرتعداری با مشارکت بهره‌برداران و دامداران گلستانی با هدف اصلاح و مدیریت مراتع در ۸۰ درصد از مراتع استان است.
وی بیان کرد: در این طرح میزان تولید علوفه مرتعی از ۲۰۰ کیلو در هکتار تا هزار کیلو در هکتار افزایش پیدا می‌کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان ابرازکرد: از محل اعتبارات استانی و ملی مبلغ ۱۶ میلیارد تومان و از محل اعتبارات حوزه پروژه بیولوژیک و آبخیزداری مبلغ ۲۵ میلیارد تومان و در مجموع ۴۱ میلیارد تومان برای اصلاح مرتع و پروژه‌های بیابانزدایی در شمال گلستان در نظر گرفته شده‌است.
وی یادآورشد: اعتبارات امسال در حوزه اصلاح مراتع و بیابانزدایی به اندازه اعتبارات هشت‌ساله منابع طبیعی است و این با مشارکت و پیگیری سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و استاندار گلستان برای جلوگیری از ورود ریزگردها به گلستان است.
سلامتی با اشاره به همکاری قرارگاه امام حسن مجتبی(ع) در اجرای پروژه‌های آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی گلستان، بیان کرد: با همکاری این قرارگاه عملیات آبخیزداری و بیولوژیکی در اراضی شمال گلستان با اعتبار دو هزار میلیارد تومان در مدت زمان سه سال اجرا می‌شود که از این میزان، امسال ۲۲۰ میلیارد تومان به این پروژه تخصیص پیدا می‌کند.
درباره نویسنده خبر
