روح اله هراتی- همزمان با گرامیداشت روز جهانی صنایع دستی و هفته صنایع دستی در ایران، پنجمین دورهمی سرای فرهنگ و رسانه استان گلستان با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خانه امیرلطیفی یکی از خانه های تاریخی محله نعلبندان گرگان برگزار شد تا اهالی فرهنگ، قلم و رسانه با یکی دیگر از داشته های فرهنگی زادگاه خود آشنا شوند.
محدوده قدیمی شهر گرگان پر است از ساختمان‌ها و خانه‌های قدیمی و با شکوه که برخی نیز در سالهای اخیر به بهترین شکل مرمت و بازسازی شده‌اند و خانه لطیفی یکی از این بناهای جان گرفته است. چند سالی‌ست که در این عمارت تاریخی موزه صنایع دستی گرگان برپا شده و گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند.
عمارت امیر لطیفی گرگان در بافت سنتی و قدیمی شهر یعنی خیابان امام خمینی، کوچه لاله ۱۱ قرار گرفته و دسترسی خوبی به دیگر دیدنی‌های تاریخی و معماری گرگان دارد.
روح الله هراتی از اعضای هیئت مدیره تشکل سرای فرهنگ و رسانه گلستان در این دورهمی گفت: آنچه که جامعه از فقدانش رنج می برد، فضای گفت و گو و دیالوگ است، کمتر با هم حرف میزنیم کمتر همدیگر را می شنویم و کمتر همدیگر را می بینیم. اگرچه گفت و گو خوب است اما اجرای این گفت و گو با پند ونصیحت و توصیه ، اتفاق نمی افتد.
وی اضافه کرد: اجرای گفت و گو به زیرساخت های ارتباطی سخت افزاری و نرم افزاری نیاز دارد و برای رسیدن به همنشینی با هم، فراهم بودن این زیرساخت های امری اجتناب ناپذیر است.
وی افزود: سرای فرهنگ و رسانه اگر هیچ کار هم تا به امروز نکرده باشد در حداقل ترین شکل ممکن، فضا و امکانی ایجاد کرده است تا ارتباط بین اهالی فرهنگ و رسانه شکل بگیرد و دیدارهایی تازه شود و از محل این دیدارها و دورهمی ها، دیالوگ و گفت و گو شکل بگیرد.
عضو هیئت رئیسه سرای فرهنگ و رسانه استان گلستان ادامه داد: این تشکل از آغاز فعالیت خود تلاش کرد در این پنج دورهمی یا نشست سراغ افرادی از جنس فرهنگ و هنر و قلم و رسانه برود و آنها را با هر نوع ایده، گرایش و نگاه مختلف سیاسی کنار هم بنشاند. وی یادآور شد: اگر توانسته باشیم در حد همبن پنج برنامه اجرا شده حداقل همین یک گام که ایجاد فضای دیالوگ و گفت و گو است را انجام داده باشیم می توان امیدوار بود به هدفی که یک تشکل فرهنگی می تواند داشته باشد رسید ایم.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان نیز در این دورهمی با اشاره به ظرفیت های صنایع دستی استان گفت: از ویژگی های صنایع دستی این است که هنرمندان مواد اولیه کار خود را از محل زندگی خود تهیه و نیاز ندارند برای تهیه آن به جاهای دیگر بروند.
مریم حاجی ابراهیمی اظهار داشت: هنرمند صنایع دستی به کارگاه های آنچنانی برای کار خود نیاز ندارد بلکه در گوشته اتاق محل زندگی خودش می تواند محصولش را تولید کند.
وی افزود: در حال حاضر در استان گلستان بیش از ۸۰ رشته صنایع دستی فعالیت دارند که ۳۴ رشته آن خواستگاهش استان خود ماست. از جمله سوزن دوزی ترکمن، زیورآلات ترکمن، پلاس بافی، نمد مالی و همچنین هم استانی های کتولی ما صنایع دستی خود را دارند و ابرایشم بافی که استان ما ظرفیت آن را دارند که به قطب ابریشم بافی تبدیل شود.
حاجی ابراهیمی افزود: در حال حاضر در استان گلستان بیش از ۸۰ رشته صنایع دستی فعالیت دارند که ۳۴ رشته آن خواستگاهش استان خود ماست. از جمله سوزن دوزی ترکمن، زیورآلات ترکمن، پلاس بافی، نمد مالی و همچنین هم استانی های کتولی ما صنایع دستی خود را دارند و ابرایشم بافی که استان ما ظرفیت آن را دارند که به قطب ابریشم بافی تبدیل شود.
وی اضافه کرد: در استان ما دو شهر ملی داریم شهر گنبد شهر ملی فرش ترکمن و علی آباد کتول شهر ملی نوار بافی هستند، و ۴ روستای استان نیز در بخش صنایع دستی ثبت ملی شدند روستای تنگلی در بخش مرزی داشلی برون گنبدکاووس در رشته سوزن دوزی ترکمن، روستای سیاه رودبار علی‌آبادکتول در رشته‌های مختلف صنایع دستی، روستاهای شاهکوه و زیارت گرگان در رشته‌های سوزن دوزی و جاجیم بافی. این فعالیت ها با هدف معرفی صنایع دستی استان انجام می گیرد و برای فراگیری آن همه بخش ها باید کمک کنند و همین جا از شهرداری و شورای اسلامی شهر گرگان هم تقاضا داریم به منظور آشنایی بیشتر مردم با صنایع دستی المان های از این رشته ها ساخته و در نقاط مختلف شهر مخصوصا محل تردد گردشگران نصب شود که خوشبختانه برخی از شهرهای استان این کار را انجام دادند.
وی با اشاره به اینکه باید تلاش شود صنایع دستی هم چون گذشته به خانه ها و زندگی مردم برگردد، اضافه کرد: تلاش داریم که صنایع دستی ما دارای مهر اصالت شوند تا با کیفیت بخشی به آن بتوانند اعتماد مردم را بیشتر جلب کنند و در طی سالهای اخیر ۸۹ محصول استان ما مهر اصالت ملی و ۱۲ محصول مهر اصالت بین المللی دریافت کرده اند و در حال حاضر از سوزن دوزی، جاجیم بافی و پارچه بافی ما در برخی کشورهای اروپایی برای الگو مد لباس مورد استفاده قرار می گیرد
معاون صنایع ستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان تاید کرد: حمایت از هنر دست هنرمندان بومی به باید ” زندگی مردم تبدیل شود و اگر این امر محقق شود چرخش اقتصادی در این هنر صنعت دوچندان خواهد شد.
مدیر موزه صنایع دستی گرگان نیز در این دورهمی گفت: صنایع‌دستی به‌ویژه در استان گلستان به‌شدت فرآیندی بوم‌آورد است؛ هنر- صنعتی که از جغرافیای پیرامونی محل زیست هر جامعه بهره می‌گیرد و بر اساس تجربه‌هایی که در میان اقوام نهادینه‌شده است فرآوری می‌شود.
جعفر خاندوزی اضافه کرد: صنایع‌دستی این استان را می‌توان همان‌گونه که از جنوب تا شمال آن حرکت می‌کنیم از آثار ساخته‌شده از صنایع‌دستی چوبی همچون ظروف چوبی تا جلگه که محل تولید نساجی سنتی است تا قالی‌های ترکمن مشاهده کرد و در واقع محصولات صنایع‌دستی گلستان، نخستین تجربه‌های زیسته هنرمندان این استان را به تصویر می‌کشد؛ به این معنا که واقعیت‌های اجتماعی را در مکانیسم‌های گوناگون پدیده‌های اجتماعی برای ما بیان می‌کند. هنرمندان گلستانی به‌مثابه نمایندگان واقعی اقوام، به امر شناخته‌شده، جنبه‌ای ناشناخته و غریب می‌بخشند، زیرا دست به آشنایی‌زدایی پدیده‌ای عادی می‌زنند.
وی ادامه داد: ضروری است که بانک نقوش استان گلستان در اولین فرصت ممکن ایجاد شود تا نقوش استان گلستان که نمود و یادگار تجربه‌های هنرمندان صنایع‌دستی است ثبت شود و نیز در امر پژوهش‌های حوزه صنایع‌دستی استان با تحلیل این نقوش به تجربه‌های زیسته‌ی انسان گلستانی در روزگارانِ رفته دست‌یافت و نیز به بسط و گسترش زبان و ادبیات صنایع‌دستی این استان یاری رساند.
مسئول موزه صنایع‌دستی استان گلستان همچنین یادآور شد: خانه امیرلطیفی گرگان روزی محل سکونت مهدی خان ساعد لشکر معروف به مهدی خان مَلِک آخرین حاکمی بود که گرگان در دوره‌ی قاجار به خودش دید.
جعفر خاندوزی اضافه کرد: حیاط خانه، حوض و باغچه‌ها همگی مستطیلی‌شکل هستند. در سه ضلع حیاط، ساختمان‌هایی با پنجره‌های چوبی و شیشه‌های رنگی دیده می‌شود، اما عمارت اصلی در ضلع شمالی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: این خانه سردابه و حوض‌خانه دارد و درون آن بادگیر طراحی شده است که درواقع زیر زمین عمارت است که از طاقچه‌ها و حوض آن برای نگهداری خوراکی‌ها هم استفاده می‌شده است.
در بخش اصلی عمارت این خانه، اتاق‌های سه‌دری برای استراحت خدمه یا اتاق خواب اهالی خانه درنظر گرفته شده و اتاق پنج‌دری در نقش مهمان‌خانه بوده است. فضاهای خدماتی دیگر -مانند مطبخ- نیز در این بنا وجود دارد. این خانه شمالی، جنوبی است. از این‌‌رو، بخشی از اتاق‌ها تابستان‌نشین و برخی دیگر زمستان‌نشین هستند.
خانه لطیفی از سال ۱۳۸۹ پس از تملک آن توسط میراث فرهنگی و مرمت آن به موزه صنایع دستی تبدیل شد. در کرسی‌خانه‌ی موزه، اتاق نشیمن سنتی خانه‌های گرگان شبیه‌سازی شده است تا بازدیدکنندگان بتوانند با یک خانواده گرگانی هم‌ذات پنداری کنند. عروسک‌ها در ابعاد واقعی ساخته شده‌اند و شب یلدای خانواده‌ی گرگانی را به گردشگران نشان می‌دهند.
مریم منصوری کارشناس صنایع دستی و مسئول ثبت آثار استان گلستان در این نشست گفت: تاکنون هزار اثر در این استان ثبت ملی شده است که ۱۰۲ اثر آن در حوزه میراث ناملموس است.
وی افزود: باتوجه به ظرفیت کم نظیر استان در حوزه صنایع دستی از سال ۱۳۸۹ موزه صنایع دستی گرگان به عنوان تنها موزه صنایع دستی استان راه اندازی شد.
وی افزود: طبقه اول موزه دارای ۳ اتاق سه دری است که به همدیگر راه دارند در این بخش چندین غرفه قرار گرفته اند که صنایع دستی مختلفی از شهرهای استان گلستان مثل علی آباد کتول، صحرای ترکمن، روستای شاهکوه، قزاق محله، رامیان و روستای زیارت را به نمایش گذاشته اند.
وی گفت: در طبقه بالای موزه نیز با قرار دادن المان های سنتی مثل چرخ نخ ریسی، پوشاک و زیورآلات، ظروف و اشیا مربوط به دوران قاجار و همچنین مجسمه ها یا عروسک هایی در ابعاد واقعی مشاغل سنتی را بازسازی شده اند که از جمله ها آن ها می توان به مسگری، نخ ریسی، آهنگری، قالی بافی، پنبه زنی و حصیربافی اشاره داشت. در ادامه این دورهمی، اهالی فرهنگ، رسانه و قلم، هنرمندان صنایع دستی و مدیران شهری از موزه صنایع دستی گرگان بازدید کردند.
درباره نویسنده خبر
